Leefbaarheid
Leefbaarheid: Hoe de leefomgeving aansluit bij de eisen en wensen die mensen er aan stellen.
Leefbaarheid is en blijft een belangrijk onderwerp omdat het mensen dagelijks raakt.
Voor rijksoverheid, provincies, gemeenten, corporaties en bewoners zelf is het dan ook belangrijk om:
- de leefbaarheid te verbeteren in gebieden waar die onder druk staat;
- te voorkomen dat gebieden waar nu nog weinig aan de hand lijkt, af gaan glijden;
- uiteenlopende doelgroepen omgevingen te bieden die passen bij hun eisen en wensen.
Om die doelstellingen te verwezenlijken, is kennis en inzicht nodig in:
- wensen en voorkeuren van mensen;
- ‘wat werkt’, in welke situatie(s) om leefbaarheid te verbeteren;
- ontwikkelingen die risico’s met zich meebrengen voor de langere termijn.
Er zijn diverse instrumenten beschikbaar waarmee de leefbaarheid van buurten en wijken in beeld kan worden gebracht. De Leefbaarometer 2.0 (www.leefbaarometer.nl) die mede door ons is ontwikkeld, is daar een goed voorbeeld van.
Er is ook al veel geleerd over de ontwikkelingen in leefbaarheid (sinds begin jaren ’00), de invloed van fysieke en sociale maatregelen en mechanismen die risico’s op verval vergroten (vroegsignalering, omslagpunten, segregatie) of daar juist tegen beschermen (zoals participatie van bewoners in hun buurt).
In de analyse die Rigo en Atlas voor Gemeenten hebben uitgevoerd op de Leefbaarometer 2016 is aandacht besteed aan de leefbaarheid in krimpregio's. Daarin is duidelijk getoond dat leegstand - in het bijzonder van woningen en winkels en ook al gaat het in Nederland om bijzonder lage percentages - een duidelijke relatie heeft met leefbaarheid en dat geldt ook voor de bevolkingsdaling zelf. Het niveau van de voorzieingen daarentegen hangt in de krimp- en anticipeerregio's echter nauwelijks samen met (ervaren) leefbaarheid.
De komende periode richten we ons onder meer op de volgende thema's:
- Leefbaarheid op het platteland én in de stad: Wat is de rol van voorzieningen (ontwikkeling en niveau) in de stad en op het platteland? We verkennen met de RUG of we hier een stap verder in kunnen zetten.
- Leefbaarheid voor verschillende groepen: Wat een plek aantrekkelijk maakt, is niet voor iedereen gelijk. Ouderen met of zonder beperkingen, jonge gezinnen, actieve empty-nesters en studenten hebben andere voorkeuren. De vraag is: Wat zijn groepen die daarin duidelijk van elkaar verschillen en welke eisen en wensen stellen zij aan hun woonomgeving?
- Ruimtelijke segregatie van groepen (naar inkomen, herkomst, opleiding enzovoort) en leefbaarheid. Versterkt ruimtelijke scheiding en de enclaves die dat met zich meebrengt de polarisatie in de samenleving. zijn er verbanden te leggen met ondermijnende criminaliteit? Het onderzoek 'Segregatie in Nederland' gaf een eerste antwoord op de feitelijke ontwikkelingen. In een vervolgstudie met Atlas voor Gemeenten zoeken we naar de relaties met maatschappelijke spanningen en criminaliteit.