Demografie

Demografie: Verandering in de samenstelling van de bevolking en de consequenties daarvan.

Mensen staan centraal in veel beleid. Zicht op de bevolkingssamenstelling nu en in de toekomst is dan ook essentieel.

Voor rijksoverheid, provincies, gemeenten, corporaties en zorginstellingen is het daarom belangrijk om:

een goed beeld te hebben van de doelgroepen waarop beleid zicht richt;
in te spelen op (verwachte) bevolkingsontwikkelingen;
rekening te houden met de bandbreedten die gelden bij toekomstverkenningen.

Om dit mogelijk te maken is kennis en inzicht nodig in:

de componenten van demografische ontwikkelingen;
de invloedsferen bij demografische ontwikkelingen;
de samenhang tussen demografie en sociaal economische trends
demografische ontwikkelingen op een laag geografisch schaalniveau (buurtniveau of lager).

Op elk van bovenstaande punten is nog veel te winnen. In bestaande modellen wordt nauwelijks rekening gehouden met de rol die gezondheid speelt bij het besluit om al dan niet te verhuizen. Door de toenemende vergrijzing neemt het belang daarvan echter toe. Ook geldt dat er nauwelijks oog is voor de kwaliteit van woningen en woongebieden. Daardoor wordt niet zelden krimp voorspeld in zeer populaire gebieden, waar veel ouderen wonen (denk aan de Bloemendaal of de Gooi- en Vechtstreek). Deze lacunes zijn op zich een probleem, maar net zo belangrijk is het feit dat de gebruiker van de uitkomsten er geen oog voor heeft. Er is nog altijd sprake van een bijna blind geloof in prognosemodellen, met vaak een hoog black-box gehalte.

In Fact is al enige tijd bezig een dynamisch prognosemodel te ontwikkelen, waarin de aannamen door de gebruiker zelf kunnen worden ingesteld. Met dit model wordt aan bewustwording gewerkt en recht gedaan aan de onzekerheden die gelden. In 2017 heeft In Fact een start gemaakt met het opstellen van een prognosemodel op een laag geografisch schaalniveau (de cijfers en letters van een postcode). Hiermee is de mogelijkheid gecreëerd om in prognosemodellen rekening te houden met de kwaliteit van woongebieden, bijvoorbeeld door koppeling aan de Leefbaarometer. Door dit soort koppelingen kan uiteindelijk bijvoorbeeld in krimpgebieden worden aangegeven in welke buurten de krimp daadwerkelijk effect zal hebben.

In 2016/17 heeft In Fact in samenwerking met QDelft en Rigo de Monitor Investeren in de Toekomst (MIT) opnieuw vormgegeven. Dit traject heeft geleid tot een het Ministeie van BZK gepubliceerde publicatie over de woonsituatie en het verhuisgedrag van ouderen en de trends die daarin herkenbaar zijn. Naast deze publicatie is een prototype ontwikkeld van een model waarmee het verhuisgedrag en de woonsituatie van ouderen in de toekomst kan worden voorspeld. In dit model is voor het eerst de factor gezondheid meegenomen als verklaring voor verhuisgedrag.

In Fact gaat zich de komende periode richten op onder meer:

in samenwerking met QDelft en RIGO hopen we het prototype van het nieuwe prognosemodel uit te ontwikkelen. Dit omdat inzicht in het verhuisgedrag en de toekomstige woonsituatie essentieel is, voor zowel de woningmarkt als voor de zorg en ondersteuning.
we werken aan een nieuw dynamisch prognosemodel. Conceptueel is dit model al uitgedacht, het is nu nog zaak het model samen met QDelft te gaan programmeren. Zodra dit gebeurd is, zal het zo breed mogelijk beschikbaar worden gesteld.
we gaan verder met de ontwikkeling van ons prognosemodel op postcodezesniveau. Doel is uiteindelijk te komen tot een prognosemodel waarbij recht wordt gedaan aan de rol die de kwaliteit van woningen en woongebieden speelt bij demografische ontwikkelingen.